थारु राष्ट्रिय दैनिक
भाषा, संस्कृति ओ समाचारमूलक पत्रिका
[ थारु सम्बत १५ चैत २६४७, बिफे ]
[ वि.सं १५ चैत्र २०८०, बिहीबार ]
[ 28 Mar 2024, Thursday ]

बट्कोहीः तिनपट्या

पहुरा | १० आश्विन २०७७, शनिबार
बट्कोहीः तिनपट्या

गाँउक गल्लिक् माझम रलक गेह्रान (हमार पुरान) घरेरीम तिनपट्यक रुख्वा कुलमुलाइल पट्या लेक ठिंगं ठहर्याइल बा, महिहन गिज्यैटी । मै गल्लीक पुरुव पाँजर रलक उल्टाहन घरक अंगनम पैरक बेर्रीम बैठ्के हेर्टी बटु तिनपट्याह ।

एक्क घचीम उल्टाहन जेठान अइल । ‘ए डै न लौव मनै डेखपर्ल जे काँहु, कैह्या अइलो हो बन्हुइ’ कैख महिहन बलैल ।

मै जेठानह ख्याल नै कर्नु । म्वार ढ्यान तिनपट्यक रुख्वम रह ।

लग्घ आक फेडोस उहाँ कल, ‘कैह्या अइलो का बन्हुइ ।’

मै झसंग हुइनु । ए ए मै अइटी बाटु जेठान जी, जेठानह ढ्वाग लग्टी मै कनु । तिनपट्यक रुख्वा ट सुख लागल ना जेठान जी ? फेडोस कनु ।

ह ट काँहु सुख लागल, जर काट्डेलस काँहु मुअ लागल हो बन्हुइ । बर पापी बा हो जिम्डर्वा । मनै ट ख्याडल ख्याडल आब रुख्वा विरुख्वा फे बाँकी नै ढरठो गढहा ।

आम्हीन ओस्टहे बा हो जेठान ? जीट्टीह बा ना । मै ट मुगैल हुइ सोंच्ल रनहु । मै आश्चर्य जनैनु । कँहा मुइ हो बन्हुइ, जिम्डार मनै ट नै मुठ जे काँहु, झट्टहे मुना ट गरिव किसान हुइट जे ।

मै एक घची चामचुम हो गैनु ।

भुखाइल पियासल हुइवो बन्हुइ, मै पनपियाउन बनाइ कहटु ना कटी जेठान भित्तर गैल । जेठिन्यह (आपन जन्नी) गोह्रैटी, पन पियाउन बना री बड्डी । बन्हुइया धेउर बरस पाछ आरल । बनैटी बटु । मड ट बिग्रल बा काँहु झंस्याइन बा । भ्mवार निक्राइटु । पुरुव होरिक अंठ्रम मुघन्या अण्डा पारल हुइ । एक घची अंश्या लाग कहो नन्डुयह । भित्तर नेपथ्यमसे जेठिन्या बोल्ली । जेठान अठ्रा ह्यार छाम गैल ।

दाङसे बुह्रान छारा कर्लक बीस वरस पाछ आपन जर्मलक् गाँउम पैला टेक्लक हुइटु मै । सर्रा चोकम बसमसे उट्रटीकी पूरुवओर हेर्नु मनम डर पलि रह जिम्डर्वा डेख डर्ठा की कैख । डरा डरा गाँउओर पैला बह्रैनु रस रस । जसिक गाँउक लग्घ पुग्टी गैनु ओस्टहेक महिह म्वार जर्मलक् गाँउ गिज्यैटी रह । म्वार गाँउ फरक होस्याकल डेख्नु मै । गल्लिक पुरुव पाँजर सबसे टिक्रा रलक ठंहर्यान घर नै डेख्नु मै । पश्चिउ पाँजर टर्नामटान, मटान घर फे नै डेख्नु मै । उल्टाहन घर भर पहिलक ठाँउम माटिक इंटाले गाह्रा लगाइल, खप्टाले छाइल दुइ टाल्ह्या बनाइल डेख्नु । पुरुब पाँजर उल्टाहन घरक उत्तर दखिन ओ पश्चिउ पाँजर सक्कुओर पर्वाटी आके घर बनाक बैठल डेख्नु ।

उल्टाहन घरक स्वाझ पश्चिउ पाँजर पट्या कुलमुलाक सुख भिर्लक तिनपट्यक रुख्वा ठहर्याइल बा, सहेर्वा नै पाइल धम्रज्वाहस ।

मही लागटा की यि रुख्वा मही गिज्यैटी बा । सायद कहहठुइ साले डरपोक मही अक्लहे छोरक भागक गैल्या । मही फे संग लैजैट्या ट मै चैनसे जिअ पैने रनहु ।

मै तिनपट्यक रुख्वक लग्घ जाके एकचो अक्वार लेनु, डुनु आखिमसे आँश बह लागल । अप्न जर्मलक ठाँउके माटी मुठ्ठीम लेनु, बड्रीओर हेर्नु लम्मा साँस फेर्नु । मन मन मही माफ करहो म्वार माटी, मही माफ करहो म्वार कविला । काकरकी हम्र रहरले यिहासे बुह्रान छारा कर्लक नैहुइटी । बाध्यताले भाग पर्लक हो । जिउ रहल कलसे घिउ चाट मिल्ठा कठ । उहओर्से आपन जिउ जोगाइकलाग हुइलसेफे छारा कर्लक हुइटी । यदि समय हमार साथ रहट कलसे हम्र संग रने रटी, संग खेल्ने रटी, संग हँस्ने रटी, संग नँच्ने रटी । ढेब्रक टरपन आपुग्लक आँश पोछ्नु ओ उल्टाहन घरओर लग्नु ।

उ तिनपट्या जेहीसे म्वार पच्चिस तिस बरस आघक नाता सम्वन्ध बा । उ तिनपट्या जेहीहन म्वार बाबा लगैलक हुइट । ओ मै पानी डारके जियैलक हुइटु । उ तिनपट्या जौन म्वार सबसे मन परल, मन मिल्ना, सबसे लग्घक रुख्वामसे एकठो रह । जीवनम जट्रा भुल खोजलसेफे भुल नै सेक्ना एकठो अटुट सम्वन्ध रह म्वार उहीसे । उहओर्से बुह्रान छारा करके पहिला प्mयारा दाङ घुम अइलक मै उह तिनपट्यक रुख्वासे भ्याँट कर गैलक हुइटु ।

महिसे पाछ जर्मलक तिनपट्या आज महीसे आघ चलाजाइटा । अफसोचं मै बाचय नै स्याक्ठु । महीसे छुटी हो टफे महिसे हाली बाह्रल, महीसे हाली ढ्यागं हुइल, महीसे ख्यालल, महीसे नांचल, महीसे हाँसल, महिसे रुइल, महीसे डब्नी भेर्या ख्यालल । सान विहान हम्र तिनपट्यक रुख्वसे ख्याली । ठहर्यान घरक डाडु, डिडी, मटान घरक भतिज्वा, उल्टाहन भतिज्वा, भतिज्या हम्र मिलके रुखछुट ख्याली, रहारंगीत करी, रुखछुट ख्यालवेर उ तिनपट्यक रुख्यमसे मै कैयोचो खसल बटु । कबु डैह्या टुटक ट कबु ओस्टहे । टब्बोपर महि च्वाट नै लाग, काकरकी उ म्वार आपन रुख्वा रह, उ म्वार आपन गोची रह । रुख्वक टर म्वार आपन माटी रह ।

हमार घरक मनै मै ओ म्वार छोट्की बहिन्यह पाछ लेह अइबी कैख सक्कुज छारा करके बुह्रान गैल रलह । हम्र ठहर्यान घरम शरण लेके बैठल रलही । एक दिनक बाट हो । सड्ड जसीन मै बहिन्यह लेके उह रुख्वम रुखछुट ख्याल गैल रलही । हम्र पाँच छौ जे रलही । आपन सुरम खेल्टी रलही । एक्कासी टिक्राहोरसे जिम्डर्वा आइल, बरा जोरसे घरघ्वाटल कान फुटाडेनाअस ‘साले थारु, जाँठा जाँठीहरु अर्काको बारीमा खेल्ने । अर्काको रुखमा चढ्ने । हाँगा भाँचियो भने छेरौला नि फेरी । के बाँकी छ र तिमिहरुको छेर्नलाई’ ।

मै डरा डरा, ‘यो ट हमार हो जे काँहु बाजे’ कनु ।

टिस्लार छाता म्वार आँख फोर्नाअस आखिम डटाके उ झन बरा जोरसे फेडोस घरघ्वाटल, ‘अझँ मुखमुखै वोल्छस । यो त तेरा बाउले बेचिसक्यो । यो बारी, यसमा भएका रुख बिरुवा सबै मेरा हुन । भाग्छौकी पुलिस वोलाइ दिम ।’

मनमन सोच्नु कैह्या ब्याचलजे म्वार बाबा यि बारी, यि रुख्वा ? म्वार बाबहुक्र ट जिम्दार, पुलिस प्रशासनसे डराके रातक भग्लक हुइट, रातक छारा कर्लक हुइट । हम्र चामचुम होके भग्ली । जिम्डर्वा जिट्टल बघ्वाअस लमक लमक दखिनहोर नामल ।

आपन जर्मलक माटीमसे, आप्न जियैलक रुख्वसे, आपन रगतसे आपन पस्नासे कबु नै भ्याँट कर पैना मेरसे हम्र अल्ग होके भग्ली । म्वार मोटुम बरा भारी च्वाट लागल । जीवनके पहिला च्वाट रह उ म्वार । कबु नै बिस्राइ सेक्ना च्वाट ।

उह दिनसे आज विस वरस पाछ मै आपन तिनपट्यसे साछात्कार हुइटी बटु । लेकिन फरक परिवेश, फरक वातावरण, फरक समय, फरक परिस्थतीम । अलग हुइवेर काइल, कज्र्यार रलक तिनपट्या आज कुलमुलाइल, हरड्यार बा । कुरुप बा । चाहके फे महीहन रुखछुट खेलाइसेक्ना अवस्थाम नै तिनपट्या । आँखिमसे चुहटीरलक दुइ बुन्डा आँस म्वार तिनपट्क जरीपन डारके हार्दिक श्रद्धाञ्जलि अर्पण कर्नु ।

गल्लीम सुन्ना मेरसे भित्तर नेपथ्यमसे जेठिन्यक आवाज आइल । ‘कहाँ गैल नन्डुइया कोन्टीम बलाओ आब ।’

‘हुइठा हुइठा । वलाइटु । चली बनहुइ आब भिट्टर । ज्या बा उह खैवी ।’ जेठान कल ।

हम्र भिट्टर डिहुरार कोन्टीम गैली । पेटार गोन्ड्रीक उप्पर बिच्छाइल पैरक बेर्रीम बैठ्ली, ‘बरवेर अँस्या लगैली हो नन्डुइया,’ कटी पुरान काँसक खोर्यम गोल्रीमसे जाँरक झवार बराके हमार आघ ढैडेली ।

पियास लागल रह काँहु । टिना टावन बिना अइल एकचो पिडर्नु मै । बरा मिठ लागल ।

‘अन्डिक हो काँहु ना जेठिन्या,’ कैक जेठिन्यसे जिज्ञासा ढर्नु ।

‘ह ह नन्डुइया, डान्चे बघी गन्जीम लगाइल रलह काँहु, माघम डान डान चिख्बी कैख बनारख्नु । कसिन बा जे नन्डुइया ?’ जेठिन्या कली ।

‘बरा मिठ बा जेठिन्या । बरा छिप्पल बा काँहु ।’ मै कनु ।

डु साँसम एक खोर्या ओराडर्नु ।

एक्क घचीम जेठिन्या आँराफे अन्ली ।

आँरा चिख्नु बरा चट्कार लागल । मही चट्कार टिना मन पर्ठा ।

जेठान बन्हुइया पिटी गैली संभ्mयासम । म्वाकिमसे ह्यारबेर बहार अंढार होरख्लहा ।

तिनपट्यक रुख्वा ओझेल परगैल, नैडेखपर्ना होगैल ।

अस्तु ।

साभारः दंगीशरण खबर

जनाअवजको टिप्पणीहरू