भल्मन्सक मघहा सुरा
भल्मन्सा बरा परेसान बटाँ । काजेकि हुँकार मघहा सुरा हेरा गैल बटिन । गइल अघनमे खरिड्ले रहिंट । पुस भर भल्मन्सिन्या लगाके खुडा डारि कलेसे कुन्टलसे उप्पर सुरा हो जाइ कना अनुमान रहिन् । ओइसिन टे भल्मन्सा अपने फेन सुवर पल्ना मनै हुइट । मने खै कसिन रोग आइल बरवाभरिक सुवर मर गैल रहिन् । बस् माघक सामक लग खरिडे परल रहिन् सुरा ।
सुरा लडियक ओहपारसे खरिडके नन्ले रहिट । डेख्टि कि गँवल्यन कहलाँ– ‘ओहो बरा मोट्टैल सिकार हुइहिस यकर । असौ भल्मन्सक घर जमके मघहा सिकाराहि हुइना हुइल ।’
चौकिडरवा डोसर मनैयाहे कहल– ‘अरे भख्भेलवा, भल्मन्सा मघहा सिकार नै खवइहि टे के खवाइ ? टै खवइबे ?’
भख्भेलवा उर्फ गंगाराम कहल– ‘अरे बरा मुस्किलसे एक किलो लन्ठु । उ टे लर्कन्के भुजपक्वा लगैटि हो जैठिन । हमार हस मनै कहाँ गाउँभरिक मनैन् सिकारले अघ्वाइ सेकब यार ।’
चौकिडरवा सुनाइल– ‘भल्मन्सा एक छिम्मर सिकार बेचुइया नै हुइट । पुराके पुरा गाउँक मनैन् हेग्नि पक्रवइना मेरिक खवाइक लग बटाँ ।’
घरक भिट्टरसे लठ्ठि ठोक्¥याक ठोक्¥याक पर्टि भल्मन्सा निक्रल । चौकिडरवा ओ गंगाराम संगसंगे राम राम कहलाँ । ‘का बा रे गंगु ? आजकल टे टोर नाक नक्सा यहोर बिल्गइबे नइ करठ ?’
भल्मन्सा आढा पियल सिक्रेठ गंगुहे पक्रा डेलाँ । गंगु गाँरिम रुवा लागल सिक्रेठ भेटाके डंग रहे । कहल– ‘आइल करठुँ कि भल्मन्साजि । अपने बिजि मनै भेंटे नैहुइठि ।’
उहे बिचेम भल्मन्सिन्या सुराहे खुडा डारे निकरलि । गंगुहे डेखके कलि– ‘लेउ होइ गंगु, इ काठि चिर डेउ । भन्सरियनके लसेर्ना नै हुइन् ।’ गंगु चे मे नै कैके काठि चिरे लागल । काठिमे पहिला ठपक्का मर्टि मने मने कहल, ‘ओहो डुठाहा सिक्रेठ महा मँहगा जान परल । भल्मन्सान अंगनम टे ठह्रियइने नै चाहि । कुछ ना कुछ काम अह्राइ डरठाँ ।’
अक्के घरि रैहके भल्मन्सिन्या अपने सुवरहस सोंसों फोंफों कर्टि डौरटि अइलि । ‘अहोइ भल्मन्सा, बरवम सुरा नै हो जे । जानो कहाँ हेरा गैल ।’
भल्मन्सा फेन लपाकसे बरवा पुग्लाँ । बरवा सुनसान बा । चौकिडरवै अहैलाँ– ‘जा रे चोकिडार, सारा सिवाना छान मार । कहुँ हइ खाइटा कि ?’
करिब २ घन्टा सिवाना छान मारक बाड चौकिडरवा भोह्¥याइल आइल ओ कहल, ‘कहुँ नै मिल्ला हजुर अपनिक सुरा ।’
एकठौ मनैया आइल । ‘हजुर मोर सारा गोभि चह्र गैल बा । पटा लगा डेहे परल ।’
भल्मन्सा गुर्रैलाँ, ‘यहाँ मोर सुरक् अटा पटा नै हो । टोर सारे गोभि ।’
भल्मन्सा टिसर डिन खेल बलैलाँ । मने गाउँक कोइ फेन नै सुरा डेखल बटैलाँ । भल्मन्सक भन्सम्से टामक् गग्रि नान गैल । अंगनम् टुल्सक् बोट ठेन ढार गैल । सब गँवल्यन् टुल्सा टामा छुवा गइल ।
गाउँक पुछारओर डुइठो मनै बट्वाइट, ‘इ भल्मन्सा सारे बिहाने बिहाने विना रठे रठे टुलसा टामा छुवाइल । ओकर सुरा भेटैम टे बिना नै खैले ।’
डोसर मनैया कहल, ‘चुपा रोह सारेक, भिटक् फेन कान रठिस । भल्मन्सा असिन बाट पटा पाइ टे उठिबास लगा डि । १५/१५ हजार खर्च कैके नन्ले बा कटि सुरा । चिन्टासे डुहने हुइलिस । हमार गोझुम सस्सुर १५ रुप्या नै जुहाइठ ।’
चिन्टामे परल भल्मन्साहे एक विहान चौकिडार सुझाव डेहल, ‘हजुर सुरा हेराइल सुचना पत्रिकामे डेना हो कि ? सुरा बहुट डुर टक जाइ फेन सेकठ ।’
भल्मन्सिन्या कहलि, ‘खरिड्के नानेबेर सिवानम् बगुल्या पुज्ना रहे । उहे पुजा नै कैके टे सुरा हेरा गैल ।’ सुरा हेरैलकमे भल्मन्सासे भल्मन्सिन्या आउर परेसान रहि ।
भल्मन्सा अपन गोसिन्यक बाट नै ओनाके चौकिडर्वक बाटेम ढ्यान डेहल । उ टुरुन्ट स्थानीय पत्रिकम् विज्ञापन छपैना सोँच बनाइल । मने पत्रिकामे टे छपैना सुरक् फोटु नै हो । ‘आजकल घरभरिक सबके मोबाइलमे क्यामरा बा । मने कोइ फेन सुरक फोटु नै खिँचल ।’ भल्मन्सा अपन घरक लर्कन् पर बर्बराइल । विज्ञापनके नमुना बना गइल ।
करिया धराने जाटके एक कुन्टलसे बह्रटा हुइना सुरा । कानेम हड्यार कुन्डल लगाइल । घेँचम् लालफिटा बाँढल । फलाना गाउँके भल्मन्साके बर्का सुरा एक अठ्वारसे हेराइल बा । भेटुइया मनै खबर कर्बि । उचिट पुरस्कार डे जाइ ।
पत्रिकम् विज्ञापन छप्लक डोसर बिहान औरे पत्रिकक् व्यवस्ठापक आइल ओ कहे लागल, ‘हजुर भल्मन्साजि, अपने फेन कसिन मनै हुइ । उ साप्ताहिक पत्रिका हे विज्ञापन डेलि । हमार दैनिक पत्रिकम् विज्ञापन डि ना । टब टे रोज्डिन मनै हेरहि ।’ भल्मन्सा ओहो दैनिक पत्रिकाहे फेन विज्ञापन छप्ना मंजुरिनामा डइ डेलाँ ।
टिसर रोज एकठो एफएमवाले आइल, ‘हजुर भल्मन्सा जि, आब जबानम् पत्रिकम् के लजर फैलाइठ । सबके हाँठेम मोबाइल बा, मोबाइल भिट्टर रेडि बा । एफएममे विज्ञापन डि ना । टब टे सुरा हेराइल मनै खबर पैहि ।’ भल्मन्सासे एफएमवाले फेन विज्ञापन लइगैल ।
चौठा रोज औरे एफएमवाले आइल ओ कहल, ‘अपने फेन भल्मन्साजि । उ एफएम धनगढीसे डुर नइ सुन जाइठ । हमार एफएम कैलारी जिल्ला काटके पहाड उँच्याके बझाङ पुगठ । का पटा अपनेक सुरा पहाड उँच्या गइल कि ?’ ओहो एफएममे विज्ञापन घन्के लागल ।
भल्मन्सक् एकठो सुरा का हेराइल रहे । भल्मन्सक् छाइ उह्ररके ठरवा लेहल बराबर चर्चा पाइ लागल । औरे गाउँक चिन्हजान्के मनै भल्मन्सक् घर पौलि डारे लग्लाँ, ‘हजुर अपनेक् सुरा हेराइल सुनके बरि चिन्टा लागल ।’
भल्मन्सा ओसिक चिन्टा व्यक्ट करे अउइयन मान मर्जाडसे मिझनि खवाके पठाए । मुर्गासे मसलक् डाम ढेर कहेहस सुरा खरिडेबेर भल्मन्सा जटरा रुप्या खर्च कर्ले रहे, उहिसे ढेर सुरा हेराइल विज्ञापन, चिन्टा व्यक्त करे अउइया पहुनन्के मानमर्जाड्मे खर्च हो सेकल रहिस ।
***
एकडिन गजब हुइल । हेराइल सुरा भल्मन्सक् अंगनम् जसका टस बिल्गाइल । पहिलकले ठुल्हाइल फेन बिल्गे । भल्मन्सिन्या खुडा डेखैटि बरवा ओर लइगैलि । सुरा ग्यानिहस बरवम छिरल । अप्कि बरवक डवारिम टाला फेन मार जा गइल ।
डरअसल का हुइल रहे कलेसे भल्मन्सक् बरवार ठाँठि सेवा नै पाके ढलल् रहे । उ टे गँवल्यनके हेगनरिया पो बनल रहे । सुरा राटभर ओहे रहे ओ भिन्सहरि बाहेर चह्रे चल्जाए । मनै हेगके चल्जाइट टे सुरा बाहेरसे आए ओ ओहे गुह खाके डिनभर ओहें आराम करे । राटोडिन बरवम करियाइल रनासे टे उहि सुवर का गुह छोरहि कना उहे जिन्गि प्यारा रहिस ।
एकठो मनैया एकडिन सुराहे झुकमुकसे डेखल । मने ढलल् ठाँठिक् हेग्नरिया बिगर ना जाए कैहके चिपाइल रहल । ओहोर झुकल पुकल पुजाके लग माफ करहो कैहके बगुल्या पुजैटि कि सुरा मिल्गैल कैहके भल्मन्सिन्या बहुट खुस रहि ।
भल्मन्साजि सुरा फेन डोस्रे हेरा ना जाए कैहके माघ अइनासे पहिले जो मरा डर्ना विचार कर्ला । भल्मन्सिन्या अपन गोस्यक् ओसिन निर्नयले नाखुस रहि । कहलि, ‘सहरसे लर्का अइहि टे का खैहि ?’
भल्मन्सा कहलाँ, ‘टैँ चिन्टा ना कर । ओसिन फेन आजकालिक सहरमे बैठुइया सब लर्का बोइलर हुइट । ओइनहे टे बोइलरे मन पर्ठिन् । बोइलरके व्यवस्ठा कै डेहल जाइ ।’
भल्मन्सिन्या कहलि, ‘मने माघसे पहिले जो सुरा मारके…?’
भल्मन्सिन्यक बाट बिना पुरा हुइ डेहल भल्मन्सा मुस्कानके साठ कहलाँ, ‘टैँ बाट नै बुझ्ठे । माघसे पहिले जो गाउँक् मनैन् अघवाके सुरा खवइम टे अइना बरस फेन महि भल्मन्सा चुन्हि । ओठ्ठेसे इ सोझ गँवल्यन् जठ्ठेक टन्टा करा ।’
भल्मन्सिन्या फेन खिसिकसे हँस्टि कहलि, ‘आखिर गोस्या केकर ?’
असिक भल्मन्साजि माघसे पहिले सुरा ओ डारुक भोज खवा डेलाँ । भल्मन्सक् सुरा जेकर जेकर बिगार कर्ले रहे, उहि अघाला सिकार चलागइल । ओइनो फेन खारा असुल हो गैल कैहके खुस रहिँट । गंगु डाँट खिडोर्टि कहल, ‘असिक माघसे पहिले भोज खवइना चलन इहिसे पहिले कौन भल्मन्सा चलैले रहे ? अइना बरस फेन हिँखिने भल्मन्सा चुन्ना हो ।’
भल्मन्सा डोसर बरसके लग फेन भल्मन्सा चुनगैलाँ । मने भल्मन्सक् ठाँठि ओस्टे ढलल् परल बा । गाउँक् सुवर बिचबिचमे गँवल्यन्के अस्ठाइ चर्पि ठाँठिक् भिट्टर गुह खाइ जैना क्रम रुकल नै हो । मने गँवल्यन्के कबु जबु हेराइल सुवर भल्मन्सक् हेराइल सुरा हस कहाँ चर्चा पाइ ? आखिर सुरा केकर ?
