थारु राष्ट्रिय दैनिक
भाषा, संस्कृति ओ समाचारमूलक पत्रिका
[ थारु सम्बत २३ बैशाख २६४८, अत्वार ]
[ वि.सं २३ बैशाख २०८१, आईतवार ]
[ 05 May 2024, Sunday ]

हिरगर, खन्गर डस्यक गोरपासु

पहुरा | ११ माघ २०७७, आईतवार
हिरगर, खन्गर डस्यक गोरपासु

२०७३ सालक डस्या महा दिन लग अस्या लगाइल । मुले गोरपासु करबेर आपन समुदायके अग्रज, युवा ओ कवि, कलाकार, साहित्यकार, लोककवि, स्रष्टनसे कैगैलक डन्डुर उक्वार भ्याँट मिलल झन्झनाहट अम्हि फे मनके अन्टर कुन्टरम पलि बा ।

डस्याम लम्मा विदाम आफन्तन्से उक्वाँर भ्याँट लग्ना, खानपनि ओ राहरंगिट कर्ना, सुख डुखके बाटचिट कर्ना एकठो बरवार मौका हो । आव काम हो, सार्वजनिक जिम्मेवारी ले सेक्लेसे पहिलक जसिन फुक्काफाल हुइ नै पइना, सामाजिक सरोकारके विषयम लाग मिल कर फे पर्ना रलक ओरसे असौँक डस्यम साँस्कृतिक गोरपासु कर्ना ठेकान पार्गिल ।

लेखक ओ पत्रकार कृष्णराज सर्वहारी यी साल नेपाल संस्कृत विश्वविद्यालयसे विद्यावारिधि कर्ना क्रमम थारु लोकमहाकाव्य अष्टिम्की (सखिया) मन कृष्ण चरित्र विषयक सोधपत्र बुझाइबेर सखिया पैयाक २२ खोट के विषय फे ढर्ल बाट । ढेउरनक मंडरियनके स्रोट खुल्गैल बाट । उहमसे एकजन मै फे सूचिकृत हुइल बाटुँ । इहीसे पहिले फे अम्रिकक विद्यावारिधिक सोधार्थी ठोरी फे म्वार बाइस खोंट पैयाँ से ज्या जन्ल बुझल बाटुँ उह पैयाँ के सूचि डेल बाट । २२ खोँट पैयाँ लगैना मँडरियक रुपम परिचय बन्टि रलक ब्यालाम याकर शास्त्रीय अध्ययन ट हुइ परल कना लाग्क पैयाँ अध्ययन कर्ना सोच बनैनुँ ।

सँगसँग गोचाली भिर सर्वहारी गोचा ओ संयुक्त राष्ट्रसंघीय आदिवासी सवालक लग स्थायी समितिक सदस्य फुलमान चौधरी फे आ पुग्ल । हमार बगाल खेल्वारी खेल्वारी महा ठुम्रार होगिल । ठ्रमार साहित्यिक बखेरी, कीर्तिपुरके व्यानरम गोरपासु सुरु हुइल । २०७३ कुँवार २० से २३ गतेसम चल्लक अभियान दाङ, देउखर, बाँके सोलार रझेट, बर्दिया, बाँसगढी, मँजोरबस्ती हुइटी राजापुरके मनाउ, पर्सेनी पुग्क ओराइल । थारु लोकदर्शन, कला, साहित्य ओ सँस्कृतिके विषयम गाला मर्ना, बखेरी कर्ना खास उद्देश्य रह ।

दाङ राउट गाउँम पैलक स्वागत ल्वाभ लग्टिक रह । गोरपासु बगाल हन फुलक मालाले स्वागत कैगिल रह । गुर्वावा सहकारी ओ सुस संस्थाके व्यवस्थापन रलक उ बखेरीक गुर्वा, वैडाआँै, मटाँवा, गढुरेनके जुटेल्हा रह । गुर्वाओ आपन ज्ञान, गुन, मन्टर सिख ठ¥याओँ मन नि कर्ना सिखल चेलओ फे नियमित अभ्यास कर जाँगर नि डेना बाट सुनैल । महा जुर लागल उ बाट सुन्क । भलमन थारु पहिचान जोगैना, एकता बह्रैना ओ आयआर्जन कर्ना, करैना सोच बनाक गुर्वावा सहकारी ओ सुस संस्था चलैटी रलक सुन बेला खुशी लागल । उह क्रमम संस्थामसे गुर्वा रजमान चौधरीक संकलनम जडिबुटी ज्ञान पोस्टा छपैलक पटा मिलल ट झन खुशी लागल । असिन गुडगर पोस्टा छपाक विक्री वितरणम ओ प्रचारप्रसार मजाक करल नि पा गिल । गोरपासु यात्राभर ओसिन ल्वाभलग्टिक कामहान भरमार प्रचार कैगिल ।

दाङके धमकापुरम मातृभाषा शिक्षाके अभियन्ता रोहित चौधरी आपन संघर्ष यात्रा सुनैल । हुँकाहार मातृभाषा शिक्षा अभियानके वाङटिङ डगर सुनबेर महाँ साँसट लागल । हमहन सुनबेर ट साँसट लागल कलसे न्याग बेर कट्रा अरवर लागल हुइहिन, लाग्ठुइहिन् । भलमन आपन गाउँक स्कुलम थारु भाषक शिक्षा चलाए सेक्ल बाट । ओसिन लागठ हुँकाहार अभियानहन राजनीतिक, सामाजिक ओ आर्थिक टेवा नि डेना हो कलेसे कौन फे डिन गिर स्याकठ । संविधान, ऐन, कानुन, नीति, निर्देशिका, योजना ओ बजेट रटी रटी फे जिम्मेवार निकाय ओ मनैनके दृढ इच्छाशक्ति ओ समुदायके खबरदारी नि हुइलसे मातृभाषाम शिक्षाके सपना गिड्रख सिंग असक केल हुइना बाट । सुप्पम चाउर फट्क असक फटक्क छिनिक्क सुनैल रोहितजी ।

थारु भाषक १ से पाँच कक्षा समके किताब लेखुइया कृष्णराज सर्वहारी ओ संयुक्त राष्ट्रसंघीय आदिवासी जनजाति सवालम स्थायी समितिक सदस्य फूलमान चौधरी हुँक्का भर्टिक भर्टी रहगैल । हमहन लागल, पहिचान उह फे जातीय पहिचानके राजनीति कर्टी रलक नेटाओ कौन कोन्टिम बाट ? का कर पाइ नि स्याकठुइट जनतन् जातीय पहिचान कैक प्रश्न कर्नास् मन लागल । बरवार बरवार राजनीतिक नारासे फे प्रतिबद्ध प्रयास आवश्यक रलक महसुस हुइल ।

देउखरम देउखरी साहित्य समाज ओ थारु भाषा साहित्य संस्कृति उत्थान मञ्चक सक्रियतम गोचालीक संस्थापक अभियानकर्ता भगवती चौधरीक संस्मरण निबन्ध संग्रह विमोचन बखेरीम परगा डाब मिलल् । सत्तरीक दसकम नेंग्टी रलक अग्वा भगवती प्रसाद चौधरीक जाँगर डेख्क इस्र्या लागल । वहाँके उर्जासे आपन मनम फे उर्जा भरल, रक्तसञ्चार हुइ अस लागल । डस्याम निबन्ध संग्रह निकर्ना ठेकान पार्क फे नि सेकलम चुकचुकी लागल ।

दाङसे छारा कैक बुह्रान आइबेर बिसैना अढुन लेना ठाउँ सोलार रहिन । बाँकेक् बैजापुर, बिनौना ओ कचनापुर गाविस क्षेत्र समेट्गिलक सोलार बैजापुरिक वनघुस्री गाउँक लग्ग बन्वाम रलक भुवर भवानी ठन्वा सोलारके शक्तिपिठ हो । अजराइल अगनढिया हन रजगुर्वा (राजी गुर्वा) ठान डेलक पटा मिलल । पहिल पहिल राजा महाराजा, ऋषिमुनी, विद्वानहुकनहक जमघट हुइना ठन्वा संरक्षणके असरम रलक महसुस हुइल । सोलारिक मनैनके थारु भाषा संस्कृतिसे लेक साहित्य वारेम मैया, लगाव डेख्क महा चम्पन लागल । सोलारक डख्खिनक पर्वट्वाम थारु डेउडेउटाओनके ठान बा कना सुन्क अचम्ह लागल । दँगहा देउखुरीया थारुन्के मिलाओन् बस्ती रलक सोलार थारु संस्कृतिक अध्ययनके विकाउ धानक खेतवा हो कना महसुस हुइल ।

बाँके टिटिहिरया देशौरी भाषा क्षेत्र । उ गाउँम मनोज हर्डिउला भाइ बखेरी हुइना कलसे फे सामा कर नि सेक्लक मार जम्क बाट किल्वार नि पागिल । उह फे आठ दस जहन जुटाक खै देशौरी भाषामे साहित्य कैक सर्वहारी गोचा मन्क गरेइल । डस्यक माचम गरिवा पाक हो कि सुन मिलल बा कुछ ना कुछ कैक डेखैना सल्ला हुइटी बा हुँ । इह फे उपलब्धी बनल सही ।

बर्दिया बाँसगढीके गुर्वावा एफएम ओ मजोरवस्ती बखेरी बिसाए असक हुइल । राजापुर भौरा टप्पक मनाउके पर्सेनीक बखेरी खास रहल । सामाजिक कार्यकर्ता ओ कलाकार बालिका चौधरीक ‘जीवनका वक्ररेखाहरु’ दर्पन कुसुम्याके ‘पुर्नवासिक ओजरिया’ ओ गजलकार श्याम शराबीक ‘हिरडा’ गीति एल्बमके घुर्घुट खोल्ह्रया गिल । एक्क बखेरीम टिन टिन कृति विमोचन हुइना कम ऐतिहासिक नि रह ।

पर्यटन व्यवसायी ओ समाजसेवी मोहन थारु टिन्या स्रष्टाहुकहन दस, दस हजार रुप्या प्रोत्साहन स्वरुप डेना घोसना कर्ल । यहीले स्रष्टा हुकहन सम्मान कर्ना संस्कारके विकास हुइटी रलक महसुस हुइल । बखेरीम संस्कारके विकास हुइटी रलक महसुस हुइल । बखेरीम संस्कृतिहन, पेसा व्यावसाय ओ आयआर्जनसे ज्वार पर्ना उपलब्ध प्रविधिके सदुपयोग कर पर्ना, राजनीतिक जागरुकता हुइ पर्ना, लेखन, अध्ययन, अनुसन्धान, समालोचना हुइपर्ना जसिन सुझाव आइल । जौन मननीय रह ।

गोरपासु यात्राके अन्त्य दुई दर्जनसे ढेउरनक स्रष्टा (प्रतिभा) पहिचान कैगेल । सोलार, मजोरबस्तीके दर्जन ढेउर सखिया पैँया संकलन हुइल । पाँच हजारसे फे ढेउरनक मनैनसे प्रत्यक्ष अप्रत्यक्ष संवाद हुइल । पुर्खाओ आपन जीवन दर्शन, कला ओ संस्कृति लौव पुस्ताहन बाट चाहट मने जंग्रार युवा अस्टन्के संख्यात्मक अभाव डेख परल । साहित्य ओ संगीतम लौव उभार अइटी रलक मुले गुणात्मकता मन ढ्यान डिह पर्ना महसुस हुइल । थारु पत्रकार संघ, जंग्रार साहित्यक बखेरी लगायतके स्थानीय क्लव समूहहुक्र हाँठम हाँठ मिलैल । डस्या गोरपासुक पहिचान यात्रा, साँस्कृतिक सद्भाव थारु पहिचान लगायतके लाग एकठो टेकनी जसिन हुइल । ढम्का ट बहुट कर्रक मारगिल बा । हेरि, मुस टिरैठ कि नाही ?

जय गुर्वावा ।

जनाअवजको टिप्पणीहरू