यातना पीडितहुकनके सहयोगार्थ अन्तर्राष्ट्रिय दिवस
‘पक्राउ घटनाके हलहाली अनुसन्धान कैना आग्रह’
पहुरा समाचारदाता
धनगढी,१२ असार । यातना पीडितहुकनके सहयोगार्थ अन्तर्राष्ट्रिय दिवसके सन्दर्भमे थुनुवाहुकन उप्पर हुइना यातना ओ मृत्युके घटना रोकथामके लाग अँटवारके रोज धनगढीमे सरोकारवालाहुकनके भूमिका विषयक अन्तरक्रिया कार्यक्रम हुइल बा ।
एड्भोकेसी फोरम नेपाल ओ राष्ट्रिय मानव अधिकार आयोगके आयोजक तथा डिकेए अष्ट्रियाके सहयोगमे थुनुवाहुकन उप्पर हुइना यातना ओ मृत्युके घटना रोकथामबारे छलफल हुइल हो ।
जिल्ला न्यायधिश बाबुकाजी बानियाके वडका पहुनामे हुइल कार्यक्रममे उहाँ कौनोफे अभियोगमे गिरफटार कैके प्रहरी कस्टडीमे धारके कैना घटना अनुसन्धान हलहाली कैना आग्रह करलै । थुनुवा ओ कारागारके अवस्था हेरलेसे देश कैसिन अवस्था बा कना ऐना जस्टे प्रस्ठ विलगाइठ । कारागारभिटर कैदीबन्दी ढेर समस्या भोग्टी रहल उहाँ बटै ।
मानव अधिकारमे सुधार हुइटी गैल बा,’ जिल्ला न्यायधिश बानिया कहलै, ‘कारागारमे क्षमतासे ढेर कैदीहुकन धारलपाछे ओइने पैना टमान सुविधासे बन्चित हुइल बटै ।’ कस्टडी रहल अभियुक्तहुकन झयाल बाहेर हस्ताक्षर करुवाइल मने पह्रे नइडेहल पीडितहुकनके ढेर गुनासोफे आइलफे जिल्ला न्यायधिश बानिया बटैलै ।
जिल्ला प्रहरी कार्यालय कैलालीके प्रवक्ता वेद प्रकाश जोशी अभिनफे आम मानसमे प्रहरी टे पक्राउ परलहुकन कुटपिट करठ, यातना डेहा सोचाई रहल बटैलै । संसारमे सबसे सहजुल चिज गुनासो कैना रहल मने वास्तविकता बुझे कोई नइचाहल उहाँ बटैलै ।
केक्रो बारेमे बोल्टी कलेसे प्रणाली प्रद्धतिके बारेमे बुझना कोशिस करी टब बोली, उहाँ कहलै, ‘घटना घटलपाछे प्रहरीहे फरक दुष्टिकोण हेरजैटी बा । मने निष्पक्ष छानविनके लाग नेपाल प्रहरी जबफे सहज रहल बा ।’ प्रहरी प्रवक्ता जोशी कैलाली जिल्लामे लागु औषधके समस्या जटिल हुइटी गैल बटैलै । दैनिक जैसिन लागु औषधमे यूवाहुक्रे फस्टी गैल ओरसे डाईबाबाफे अपन लर्कनके ध्यान डेहे पर्ना उहाँ आग्रह करलै । जिल्ला प्रहरी कार्यालयमे १३४ जाने हिरासतमे रहल मन्से अधिकाँस लागु औषध करोवारके संलग्न रहल बटै । ओम्ने ११ जाने महिला रहल प्रवक्ता जोशी बटैलै ।
कारागार कैलालीके प्रमुख नरबहादुर थापा कारागारके अवस्था एक नाजुक अवस्थामे रहल बटैलै । भौतिक संरचनाके अभाव रहल बेला क्षमतासे ढेर कैदी बन्दी धारे पर्ना बाध्यता रहल ओरसे पालिका पाला सुटे पर्ना अवस्था रहल उहाँ बटैलै । कैलाली कारागारके क्षमता १ सय ५० केल रहल मने यहाँ ५ सय ६० कैदी बन्दी धारे परल प्रमुख थापा बटैलै । कारागार सुधारगृह हो, प्रमुख थापा कहलै, यहाँ सीपमुलक तालिमके व्यवस्था कैडेले एक ओर समय कटना सहजुल हुइना, दुसर ओर सीप सिख्ना मौका मिलठ ।’ सरोकारवाला निकायसे एक चो कारागारके अनुगमन कैडेना उहाँ आग्रह करलै ।
डिभिजन वन कार्यालयके अधिकृत केशव पराजुली थुनामे धरना भौतिक अवस्थाके सुधार करे पर्नामे ध्यान जाई पर्ना बटैलै । उहाँ कहलै, कारागारमे क्षमतासे ढेर कैदीबन्दी धारल कारण मानसिक यातनासे पीडित हुई परल अवस्था बा । आब खुला कारागारके अवधारणहे आघे बह्राई पर्ना जरुरी बा ।
अधिवक्ता नेत्र तामाङ सिनियर थुनुवासे जुनियर थुनुवाउप्पर कब्जा जमाइल बटैलै । उहाँ कहलै, ‘हमार थेन आइल टमान जैसिन घटनाके पीडित मानसिक तथा भौतिक यातना सहे नइसेक्के कसुर स्वीकार करल बटैठै ।’
वार कैलालीके अध्यक्ष सिद्धराज ओझा कारागारमे दोब्बर तेब्बर कैदीबन्दी धारल कारण कैदीबन्दी सेवासुविधासे बन्चित हुइल बटैलै । उहाँ कहलै, ‘थुनुवाहुकनफे हठकडी लगाके स्वास्थ्य जाँच वा बयान डेहुवाई लैगिल बा । आरोपितहुक्रे अदालतसे प्रमाणित नइहुइटसम हठकडी लगाई नइपैना व्यवस्था रहल बा ।’

इन्सेक प्रदेश कार्यालयके जिल्ला प्रनिनिधि मैनामोती चौधरी प्रहरी कार्यालय होए वा कारागारमे आरोपित तथा कैदीबन्दीहुकन भेटघाट कैना वातावरण सहजुल नइरहल बटैली । उहाँ कहली, ‘२०७७ सालमे कारागारसे एक जाने कैदीबन्दीके फोन आइल, अपने असुरक्षित बटु, निवेदन लेडेहे आउ कहिके मने वहाँसम पुग्ना टमान प्रक्रिया पुगाई परल ।’
कार्यक्रममे जिल्ला सरकारी वकील कार्यालय कैलालीके जिल्ला न्यायधिवक्ता राजेन्द्रसिंह भण्डारी थुनुवा उप्पर हुइना याताना ओ मृत्युके घटना रोकथामके लाग सरोकारवालाहुकनके भूमिका विषयक कार्यक्रम प्रस्तुत करले रहिट ।
कार्यक्रममे यातना पीडित परिवारके उमादेवी कामी थुनामे रहल छावा गुमाइलपाछे राज्यके सुरक्षा अभास नइहुइल बटैली । उहाँक छावा रोशन विक २०७७ साल भदौ २६ गते सकारे सावा ९ बजे हिरासतमे परल रहिट । प्रहरी हिरासतमे रहल बेला चर्पीके ढोकाभिटरसे चुकुल लगाके बनियानसे घाँटीमे लपेटल मृत्यु हुइल अवस्थामे फेला परल रहिट । मृतकके डाई कहली, ‘छावा टे गुमैली उल्टे ऋणसापटी मागके उलटे १ लाख ३५ हजार धरौटीफे टिरे परल ।
कार्यक्रम राष्ट्रिय मानव अधिकार आयोग सुदूरपश्चिम प्रदेश प्रमुख मोहनदेव जोशीके अध्यक्षतामे हुइल रहे । कलेसे संचालन एड्भोकेसी फोरम नेपाल सुदूरपश्चिम पदेश संयोजक पुष्प विक्रम शाही करले रहिट । ओ सहजीकरण एड्भोकेसी फोरम नेपालके विर बहादुर विष्ट करले रहिट । कार्यक्रममे टमान सरोकारवाला निकाय, याताना पीडितहुकन परिवारके उपस्थिति रहल रहे ।


