सुदूरपश्चिममे १ हजार १ सय ९२ जाने पीडित

पहुरा समाचारदाता
धनगढी, ७ फागुन । अनौपचारिक क्षेत्र सेवा केन्द्र (इन्सेक)से नेपाल मानव अधिकार वर्ष पुस्तक २०२३ सार्वजनिक करले बा ।
इन्सेक प्रदेश संयोजक खडकराज जोशी ओ राष्ट्रिय मानव अधिकार आयोग प्रदेश कार्यालयके अधिकृत गणेशदत्त जोशी एक कार्यक्रमके विच नेपाल मानव अधिकार वर्ष पुस्तक २०२३ सार्वजनिक कैगिल हो । इन्सेकसे सुदूरपश्चिम प्रदेशमे करल अभिलेख अनुसार सन् २०२२ मे सुदूरपश्चिम प्रदेशमे मानव अधिकार उल्लङ्घन ओ ज्यादतीके १ हजार १ सय ८६ घटनामे १ हजार १ सय ९२ जाने पीडित प्रदेश संयोजक जोशी बटैलै । यी वर्ष मानवअधिकार उल्लङ्घनके १५ घटनामे एक महिला ओ १४ पुरुष करके जम्मा १५ जाने तथा ज्यादतीके १ हजार १ सय ७१ घटनामे १ हजार ७९ महिला, ओ ९८ जाने पुरुष करके जम्मा १ हजार १ सय ७७ जाने पीडित हुइल अभिलेख हुइल उहाँ जनैलै । यी सङ्ख्यागत वर्षसे ५ सय ७ जाने ढेर हो ।
यी वर्ष राज्यपक्षसे एक जानेक हत्या, कुटपिटके घटनामे एक जाने, गिरफतारीके घटनामे १० जाने, महिला अधिकार उल्लङ्घनके घटनामे एक जाने ओ जेलमे मृत्यु घटनामे दुई जाने पीडित हुइल अभिलेख हुइल बा । गैरराज्य पक्षसे हत्याके घटनामे २९ जाने, घाहिलके घटनामे ३५ जाने, बाल अधिकारके घटनामे १ सय १ जाने, जातीय विभेदके घटनामे पाँच जाने, महिला अधिकारके घटनामे ९ सय ५५ जाने, अमानवीय व्यवहारके घटनामे ६ जाने, कुटपिटके घटनामे ४४ जाने ओ धम्कीके घटनामे दुई जाने पीडित हुइल अभिलेख हुइल बा ।
सन् २०२२ ममे महिला उप्पर हुइना हिंसाके घटनामे ९ सय ५६ जाने पीडित हुइल अभिलेख हुइल बा । यी वर्ष घरेलु हिंसाके घटनामे ८ हजार ७६ जाने, बलात्कारके घटनामे ५८ जाने, बलात्कार प्रयासके घटनामे आठ जाने, यौन दुव्र्यवहारके घटनामे दुई जाने, बहुविवाहके घटनामे १० जाने, प्रसुति सेवा घटनाके एक जाने ओ कथित बोक्सीनीयके घटनामे एक जाने महिला पीडित हुइल बर्ष पुस्तकमे अभिलेख हुइल बा ।
बाल अधिकार उल्लङ्घनके घटनामे १ सय १ जाने पीडित हुइल, यी वर्ष बलात्कारके घटनामे ६९ जाने, यौन दुव्र्यवहारके घटनामे २६ जाने, बेचविखन प्रयासके घटनामे ६ जाने बालिका पीडित हुइल अभिलेख हुइल बा । विगत वर्ष जस्टे यी वर्ष फे पारिवारिक हत्याके विभत्स घटनाके संख्या उल्लेख्य रहल बा । यी वर्ष पारिवारिक हत्याके घटनामे नौ जाने महिला मारल बटै ।
परिवारजनसे महिला उप्पर हुइना घरेलु हिंसाके उजुरी हरेक वर्ष बह्रना करल बा । कतिपय बेला परिवारजनसे महिला उप्पर हुइना घटनाहे परिवारमे गुपचुप रख्न वा गाउँ समाजमे मिलाजाइठ । ढेर जैसिन घटनामे महिलाके दोष डेखाके आरोपितहे उन्मुक्ति डेना कार्य फे हुइटी रहल बा ।
अभिनफे घरेलु हिंसासे महिला उपपर हुइना शारीरिक तथा मानसिक आघातहे संवेदनशीलताके साथ हेर्ना संस्कृतिके निर्माण नइसेकल प्रदेश संयोजक बटैलै । महिलाउप्पर हुइना घरेलु हिंसाहे परम्परागत रूपमे लेना सोच यथावत् डेखल बा ।
सन् २०२२ मे सम्पन्न निर्वाचनमे इन्सेकसे निर्वाचनसंग सम्बन्धित मानवअधिकार उल्लङ्घनके क्रियाकलाप अभिलेखफे करले बा । सन् २०२२ ममे सम्पन्न निर्वाचनसंग सम्बन्धित मानव अधिकार उल्लङ्घन ओ ज्यादतीके २२ घटनामे यी प्रदेशभिटर ६३ जाने पीडित अभिलेखित हुइलै ।
राज्यपक्षसे हुइल एक घटनामे एक जाने ओ और पक्षसे हुइल ६ मेरिक घटनामे ६२ जाने पीडित हुइलै । बाजुरा जिल्ला त्रिवेणी नगरपालिका–७ कोसेडीके २४ बर्षीय सञ्जीव अयडीके २०७९ अगहन ४ गते त्रिवेणी नगरपालिका–७ नाटेश्वरी आधारभूत विद्यालयके मतदान केन्द्रमे हुइल दोहरो झडपके क्रममे प्रहरीसे चलाइल गोलीसे मृत्यु हुइल । बैतडी जिल्लामे और पार्टीके चुनावी प्रचारमे नेंगल कहटी गोसियाके कुटपिटसे एक जाने महिला पीडित हुइली ।
कारागारमे समेत कैदीबन्दीके जीवनउप्पर असुरक्षा बह्रटी गैल डेखल बा । क्षमतासे ढेर कैदी बन्दी धारल करण कतिपय कारागारमे पालिक पाला सुटे पर्ना बाध्यता रहल बा । कारागार सुधारके योजना यी वर्षफे कागजमे सीमित रहल । बाल सुधार गृहके अवस्थाफे सन्तोषजनक रहल नइमिलल ।
ओस्टेक करके इन्सेकसे मुलुकभरर करल अभिलेख अनुसार सन् २०२२ मे मानव अधिकार उल्लङ्घन ओ ज्यादतीके ६ हजार ४ सय ७३ घटनामे ७ हजार ३ सय ७६ जाने पीडित हुइल उहाँ जनैलै । यी वर्ष मानव अधिकार उल्लङ्घनके १ सय ६१ घटनामे ५० महिला ओ ५ सय ७२ पुरुष करके जम्मा ६ सय २२ जाने तथा ज्यादतीके ६ हजार ३ सय १२ घटनामे ५ हजार ७ सय ४४ महिला, ८ सय ७ जाने पुरुष ओ ३ जाने यौनिक तथा लैंगिक अल््पसंख्यक करके जम्मा ७ हजार ३ सय ७६ जाने पीडित हुइल अभिलेख हुइल बा । यी सङ्ख्या गत वर्षसे १ हजार ९१ जाने रहल उहाँ जनैलै ।
यी वर्ष राज्यपक्षसे पाँच जानेक हत्या हुइल बा । यातनाके घटनामे पाँच जाने, गिरफ्तारीके घटनामे ८१ जाने, जातीय विभेदके घटनामे २२ जाने, अमानवीय व्यवहारके घटनामे २५ जाने, भेला तथा सङ्गठित हुइना अधिकारमे ४ सय ५ जाने, धम्कीके घटनामे २७ जाने ओ कुटपिटके घटनामे ४ सय ४८ जाने पीडित हुइल अभिलेख हुइल बा ।
सन् २०२२ मे महिला उप्पर हुइना हिंसाके घटनामे ४ हजार २ सय २८ जाने पीडित हुइल अभिलेख हुइल । यी वर्ष बेचविखनके प्रयासके घटनामे २४ जाने, घरेलु हिंसाके घटनामे ३ हजार ३१ जाने, ‘कथित बोक्सीनीके आरोपमे २३ जाने, बलात्कारके घटनामे ६ सय ५ जाने, बलात्कार प्रयासके घटनामे १ सय ४५ जाने, यौन दुव्र्यवहारके घटनामे ४२ जाने ओ बेचबिखनके घटनामे २४ जाने महिला पीडित हुइल बर्ष पुस्तकमे अभिलेख हुइल बा ।
यी वर्ष पारिवारिक हत्याके घटनामे १ सय ११ जाने महिला मारल बटै । कहल जैसिन दाइज नइनानल आरोपमे १ जाने महिलाके हत्या हुइल बा । उहे कारणसे २५ जाने महिलाउप्पर हिंसा हुइल अभिलेख कैगिल बा । यी वर्ष वैवाहिक बलात्कारके घटनामे १५ महिला पीडित हुइल अभिलेख इन्सेकसे करले बा ।
फितलो कानून ओ रहल कानूनकेफे कार्यान्वयन नइहुइल ओरसे महिलाउप्पर हुइना हिंसाके घटनामे कमी नइआइल इन्सेक प्रदेश संयोजक जोशी बटैलै । कार्यक्रम संचालन इन्सेक प्रदेश कार्यालयके प्रलेख अधिकृत कृष्ण विक करले रहिट ।
