डेंगु रोगसे बचेक लाग सचेत हुई

गैल वर्ष असारसे फैलल डेंगुके संक्रमण यी बर्ष बर्खा नइलग्टी सुरू हुसेकल बा । यी बर्ष जार महिनामेफे संक्रमण शून्यमे नइझरल डेंगुसे गैल बर्ष जस्टे प्रकोपके रूप लेना स्वास्थ्य क्षेत्रके अधिकारीहुकनके चिन्ता बा । इपिडिमियोलोजी तथा रोग नियन्त्रण महाशाखाके अनुसार १५ पुससे हालसम ५२ जिल्लामे डेंगु संक्रमित फेला परसेकल बा । महाशाखाके किटजन्य रोग विशेषज्ञ डा. गोकर्ण दाहालके अनुसार यी वर्ष हिउँदमे समेत केस शून्यमे नइझरल । जार मौसममेफे डेंगु शून्य नइहुइना समुदायमे मच्छरसे प्रशस्त मात्रामे अण्डा परटी रहल विज्ञ बटैठै । संक्रमित मच्छरसे पर्ना अण्डाफे संक्रमित रहठ । ओकर अण्डासे लार्भा, प्युपा हुइटी मच्छर हुके सीधे डेंगु भाइरस सारे सेकठ । मच्छरसे पारल अण्डा पानी पर्ना समय नइआइटसम सुरक्षित रहन हुइल ओरसे १० महिनासम जम्मा हुके बैठल अण्डा पानी परटीकी हुर्के लग्ठै ।
अघिल्का बर्ष मच्छरसे समुदायमे प्रशस्त अण्डा परले बटै । ‘प्रि मौसम सुरू हुइना ओ गर्मी बह्रटीकी अण्डा लार्भा, प्युपा हुइटी मच्छर बन्ठै,सरकारसे अब्बे सक्रिय नइहुइना हो कलेसे प्रकोपके रूप लि ।’ जनवरी १ से अभिनसमके तथ्यांक हेरेबेर ५०१ जाने डेंगु संक्रमित केस देखसेकल बा । जार ओ ओकरपाछेक साढे तीन महिनामे करिब पाँच सय मनैनमे डेंगु संक्रमण हुइना अबके महिनामे संक्रमणके जोखिम बह्रना आंकलन करल बा । अघिल्का बर्षके पुस यहोर तथ्यांक हेरेबेर ७० जाने हाराहारीमे केल संक्रमित देखल रहे । जबकि, उ संख्या बढके अब्बे ५ सय नाघसेकल बा । ‘पुस, माघ महिनामे कबु फे केस शून्य नइहुइल । अघिल्का बर्षके यिहे समय तथ्यांकहे हेरेबेर यी बर्ष संक्रमित संख्या तीब्र गतिसे बह्रल विल्गाइठ । यी कारणसेफे यी बर्ष चूनौतीपूर्ण रहल विल्गाइठ । संक्रमण डेखनामे काठमाडौं उपत्यकासहित दार्चुला, म्याग्दी, लगायतके ५२ जिल्लाके ११२ पालिका बा । महाशाखाके तथ्यांक अनुसार सन् २०२२ मे ५४ हजार ७८४ जनहनमे संक्रमण देखल रहे । उ मध्ये ८८ जानेक मृत्यु हुइल ।
संक्रमित ओ मृत्युके यी संख्या नेपालमे डेंगु संक्रमण सुरु हुइल सन् २००४ यहोरके ढेर हो । मने, समुदायस्तरमे फैलल संक्रमणके गणना कैना हो कलेसे गैल वर्ष झन्डे दुई लाख जनसंख्या संक्रमित हुइल विज्ञके आंकलन बा । अघिल्का बर्ष डेंगु महामारी नियन्त्रणमे सरकारी संयन्त्र पुरे असफल देखल रहे । अघिल्का बर्ष डेंगु नियन्त्रणके लाग केन्द्र सरकारसे स्थानीय तहमे पठाइल रकम सेकल बा । अब डेंगु प्रकोप सुरू हुईबेर नियन्त्रणके लाग स्थानीय तहसंग बजेट शून्य बा । ‘डेंगु संक्रमण बिस्तारे बह्रटी गैल बा । मने, नियन्त्रणके लाग अब्बे केन्द्र सरकारसे बजेट पठाई सेक्ना अवस्था नइहो । दुसर आर्थिक वर्ष सम असरा लागके बैठेर डेंगु फैलसेकी ।
