मोहनपुरके झोलुगे सम्पन्न हुइना बेला पुहना डर

पहुरा समाचारदाता
धनगढी, २९ सावन । कैलाली जिल्लाके कैलारी गाउँपालिका वडा ३ मे पर्ना मोहना लडियामे बन्टी रहल मोहनपुर झोलुङगे पुल एक ओर सम्पन्न हुइना बेला दुसर ओरसे पुहना डर बह्रल बा ।
मोहना लडियामे बन्टी रहल झोलुङगे पुलके दक्षिण पिल्लर लडिया कटनीके चपेटामे परलपाछे निर्माण सम्पन्न हुइना बेला पुहना डर बह्रल हो । उ झोलुङगे पुलके दक्षिण पिल्लर जोगाइक लाग कैलारी गाउँपालिका वडा नम्बर ३ के कार्यालयसे यी बरस ३ लाख ३५ हजार रुप्या जैविक तटबन्ध बनाइक लाग बजेट छुटयाइल वडा अध्यक्ष सन्तराम चौधरी बटैलै ।
उहाँ कहलै, ‘मोहना लडिया कटानीके जोखिम भिटरियासे लेके वडा नम्बर ७ के रामपुरसम बा । तटबन्ध करे नैसेकपाछे बर्षेणी खेती योग्य नम्वरी जमिन कटानी हुइटी गैल बा । वडा कार्यालयमे अपन शक्ति अनुसार बजेट विनियोजन करल रहे ।’

मोहनपुरके स्थानीय समेट रहल वडा नम्बर ३ के वडा सदस्य सैतुराम चौधरी वडा कार्यालयसे छुटयाइल बजेटसे जैविक तटबन्ध बनाइलपाछे झोलुङगे पुलके पिल्लर अभिनसम जोगल बटैलै । उहाँ कहलै, ‘अभिनसम टे झोलुङगे दक्षिण पिल्लर पुहल नैहो । मोहना लडियासे झोलुङगेक दक्षिण पिल्लर चार पाँच मिटर केल बा, कहिया काटके लैजाई कुछ भर नैहो ।’ गैल बरसफे उ झोलुङगे पुलके पिल्लर बचाईक लाग जैविक तटबन्ध करल रहे । यी बरस उहीहे फेरसे मर्मत कैगिल ।’

वडा सदस्य सदस्य कहलै, ‘झोलुङगे निर्माणके ठेक्का लेहुइया निर्माण कम्पनी यी बरस झोलुङगे पुलमे नेगैना कहल रहे । निर्माण अन्तिम चरणमे पुगैले बा । पुलके लाग पटरी, किलाकाँटी तारजाली निर्माल स्थलमे लठालिङ छोरले बा । ओस्टेक छोरके चलडेहलपाछे चोरी सामान हुइना सम्भावनाफे बा ।’
शिवरत्नपुरबासीके पुल चिहुरना सपना सपनामे सिमित

कैलारी गाउँपालिका वडा नम्बर ३ शिवरत्नापुरबासीके पुुल चिहुरना सपना अनिश्चितकालके लाग सपनामे सिमित हुइल बा । कैलारी गाउँपालिका–३ खोनपुर ओ शिवरत्नपुर जोरना मोहना लडियामे झोलुङे पुल २०७७ सालसे निर्माणाधिन अवस्थामे रहे । अन्तिम अवस्थामे पुगल झोलुङे पुलके लाग चाहल लटठा नइहुके निर्माण पुरा हुई नइसेकल रहे, लटठा रहट २०७९ सालमे संचालन हुजाइट मने मोहना लडिया बाढ २०७९ साल सावन १८ गते झोलुङगे पुलके दक्षिण पिल्लर पुहाके लैजासेकल बा ।
गाउँपालिका अध्यक्ष राजसमझ चौधरी कहलै, ‘बस्ती जोगाइक लाग कैगिल तटबन्ध पुहलसंगे बस्तीके १६ घरपरिवार विस्थापित हुइलै, झोलुङे पुलके दक्षिण पिल्लर पुहलपाछे पुल बन्ना अनिश्चित हुइल बा ।’

कैलारी गाउँपालिका–३ खोनपुर ओ शिवरत्नपुर जोरना मोहना लडियामे निर्माणाधिन झोलुङे पुलके उत्तर पिल्लरफे कटानके जोखिम रहल ओरसे नयाँ ढंगसे सर्वे करके फेरसे ओकर डिपिआर कैके पुल बनैना सम्भव रहल अध्यक्ष बटैलै ।
आर्थिक बर्ष २०७९÷२०८० सालके बजेटसे बस्तीहे जोगाइक लाग गाउँपालिकाके आर्थिक सहयोगमे १५ लाखके भौतिक तटबन्धके काम ओ विपद जोखिम न्यूनिकरण अन्र्तगत ५ लाखमे जैविक तटबन्धके काम हुइल रहे । मने २०७९ साल असार दुसरा साता मोहना लडियक बाढ पुरे तटबन्ध पुहैटी लडियाक धार सोझे वस्ती टाकलपाछे १६ घरपरिवार अभिन विस्थापित रहल कैलारी गाउँपालिका अध्यक्ष राज समझ चौधरी बटैलै ।
मोहना लडियाक धार अब्बे सोझे बस्तीमे टकैलक कारण ९५ घरधुरी उच्च जोखिममे बा,’ उहाँ कहलै, ‘बस्तीहे बचाइकल दुनु ओरसे चेकडयाम सहित भौतिक तटबन्ध बनैलेसे केल डुबान कटान रोके सेक्जाई । ओकर लाग भारी बजेटके आवश्यकता परी गाउँपालिकाके छोट–छोट बजेटसे उ सम्भव नइहो ।’
मोहनपुर ओ शिवरत्नापुरबासी लाउके भर

शिवरत्नपुरके स्थानीय कमल चौधरी अपनेहुकनके पुल चिहुरना सपना लडिया पुहाइल बटैठै । झोेलुङे पुल निर्माणमे ढिलाई हुइटी गैल रहे । अभिनसम पुल नइबन्के शिवरत्नपुरबासी डुङगामे जोखिम मोलके लडिया वारपार करे पर्ना अवस्था बा । पुलके दक्षिण पिल्लर पुहलपाछे झन आव पुल चिहुरना आश मरगिल कमल बटैठै ।
उहाँ कहलै, ‘अभिनसम डुङगाके भरमे लडिया वारपार कैना अवस्था बा, बर्षाके बेला विमारीके स्वास्थ्य उपचारसे, सुत्केरी, गर्भवतीनहे खोप लगैना ओ विद्यार्थीनहे विद्यालय अइना जइना ढेर समस्या बा ।’
जैविक तथा भौतिक तटबन्धके लाग प्रदेश सरकारमे भौतिक पूर्वाधार मन्त्रालय ओ सिचाई डिभिजन कार्यालमे समेट ज्ञापनपत्र÷ध्यानाकर्षणपत्र बुझाइल उहाँ बटैलै ।
शिवरत्नापुरके सुदेशु चौधरी बस्ती जोगाइक भौतिक तटबन्ध, जैविक तटबन्ध बनाके लडियासे संयौ मिटर दुरीमे चरुवा उठाइल मने उ कुछ काम नइलागल बटैलै । उहाँ कहलै, ‘वर्खायाम सुरु हुइटी हम्रहिन दुसर देशके नागरिक जैसिन अनुभव हुइठ । पुल नइहु्इल कारण लडियामे बाढ आइलपाछे सरकारसे सक्कु सेवा सुविधासे बञ्चित हुइठी । लाउमे वारपार कैना बाध्य रहठ । लाउँ नाइचललदिन विद्यार्थी स्कूल जैनासेफे बञ्चित हुइ परठ ।’
शिवरत्नापुरमे प्राथमिक तहसम केल विद्यालय बा । उहीसे उप्पर कक्षामे पह्रना लर्का दिपेन्द्र मावि हसुयिामे पह्रठै । गाउँमे खोप केन्द्र नइहो सेवा लेहक लाग खोनपुर, हसुलिया वा टिसिएन जाई परठ । बर्षाके बेला गर्भवती, सुत्केरी वा बालबालिका खोपसे बञ्चित हुई परठ, सुदेशु कहलै ।’
शिवरत्नपुरके सोमती चौधरी कहठी–‘अब्बे बर्खा आइ लागल बा । यी बरसफे बस्ती जोगाइक कौनो काम नइहुइल हो । बस्ती जोखिममे बा, यिहीहे बचाडेहे पर्ना माग कैगिल बा मने कौनो सुनुवाई हुईल नइहो ।’
उहाँ कहली, ‘बर्खाके बेला सबसे ढेर पीडा महिला ओ बालबालिकाहे रहठ । बर्खाबुन्दीके बेला दुखविमार परलेसे कहाँ लैजिना उ बेला राज्यहे भारी अपहेल्न हुइल महशुस हुइठ । मोहना लडियामे बाढ आइलपाछे राज्यसे पैना सक्कु सेवा सुविधासे बञ्चित हुइ परठ ।’
बर्खाके बेला डुङगामे पैसा तिरके सेवा सुविधा लेहे परठ कलेसे अब्बे अस्थायी काठे पुलमे पैसा तिरके मोहना लडिया वारपार करे पर्ना बाध्य रहल बटैठी ।
२०७८ सालमे कुवाँर–कार्तिकमे आइल बेमौसमी बाढसे काटके धारल सारा गाउँक धान पुहैनाके साथे खेती योग्य जमिन बलुटियामे परिणत करल रहे । बेमौसमी बाढसे करिब ९५ घरधुरीके धान पुहाके लैगिल खेती योग्य जमिनमे बालु भर डेहल रहे । बर्षेणी बर्खाके बेला कटान करटी मोहना लडिया सयौं विघा खेती योग्य काटके लैगिल शिवरत्नपुर स्थानीयबासी सन्तराम चौधरी बटैठै ।
ओस्टेक करके कैलारी गाउँपालिका वडा नम्बर ३ कक्षा १० मे अध्ययनरत मोहनपुर निवासी महिमा चौधरी बर्खायाममे प्राय विद्यालय छोरना बाध्य हुइल बटैठी । उहाँ कहली, ‘मोर गाउँमे प्राथमिक विद्यालय केल बा । कक्षा ५ पास हुइल सक्कु विद्यार्थी वडा नम्बर ४ स्थित कालिमाई आधारभूत विद्यालय भिटरिया, जनकल्याण मावि के ‘गाउँ’मे पह्रे अइठी । बर्खायाममे मोहना लडियामे जोरसे बाढ आइलपाछे विद्यालय छोरना बाध्य हुइठी ।’
मोहना लडियामे बर्खायाममे भारी बाढ आइलपाछे लाउ नइचलठ,’ विद्यार्थी महिमा कहठी, ‘मोर जस्टे मोहनपुरसे मोहना लडिया नाघके दुसर गाउँमे पह्रे जैना करिब २०÷२५ जानेक पह्राई छुटठ । ओकरसंगे कौनो बेला परिक्षा समेट छोरना बाध्य हुइठी ।’
मोहनपुर निवासी कक्षा १० मे पह्रना आशिका चौधरीफे बाढ आइलपाछे विद्यालय ढिला हुइना, हिला किचामे विद्यालय जाई पर्ना बाध्यता रहल बटैठी । उहाँ कहली, ‘मोहनपुरसे नेंगके जनकल्याण मावि के गाउँ पुग्ना एक घण्टासे ढेर लागठ । सावन महिनामे विद्यालय वा परिक्षा कबु छुटठ । कबु ढिला हुइठ । जेकर नाटपाट बटै कलेसे बर्खामे डेरा लेके उहे बैठै । जेकर कोई नइहो कलेसे समस्यामे परठै ।’
आशिका कहठी, ‘विद्यार्थी केल नाही गर्भवती महिला, सुत्केरी महिला ओ खोप लगैना बालबच्चाफे बर्खायाममे समस्यामे परठै । मोहनपुरमे खोप केन्द्र नइहो के गाउँ स्वास्थ्य केन्द्रमे सेवा लेहे अइठै । इमरजेन्सी विमार परल बेला झन समस्या झेले परल बा ।’
कैलारी गाउँपालिका वडा नम्बर ३ शिवरत्नपुर ओ मोहनपुर गाउँ मोहना लडिया पार परठ । यी लडियामे झोलुङे पुल निर्माण नइहुके यहाँके स्थानीयहुक्रे बाह्रोमास बर्खाके बेला लाउ ओ औरबेला मोटरसाइकल, साइकल ओ पैदलयात्रा करे सेक्ना अस्थायी काठे पुलके साहारा लेना बाध्य बटै ।
