थारु राष्ट्रिय दैनिक
भाषा, संस्कृति ओ समाचारमूलक पत्रिका
[ थारु सम्बत १४ बैशाख २६४८, शुक्कर ]
[ वि.सं १४ बैशाख २०८१, शुक्रबार ]
[ 26 Apr 2024, Friday ]

भुँईचेप्ठा ओ निब्बर डुब्बर मनैन्क बट्कोहि

पहुरा | १५ फाल्गुन २०७७, शनिबार
भुँईचेप्ठा ओ निब्बर डुब्बर मनैन्क बट्कोहि

बट्कोहि लिखबेर म्वार खिस्सम पाठ खेलुइया निब्बर डुब्बर भुँईचेप्ठा मनैन समझ्क ढयार आँस चुहैनु । ओइनक दुख बट्ठा सह नै सेक्क डिया बुटाक रुइल बाटु । आज फे म्वार बट्कोहिम पाठ खेलुइयन झलझल्यह्यठ डेखहस लागट । ढ्यार जहन मै न्याय डिहाइ खोज्ल बाटु, कुइ भर आम्हिनसम न्याय नैपइल हुइट । ओइन अन्यायम परल डेख्ख बेढ्प साँसट लागट । कैयो राट मै ओइन समझ्क अढ्कच्र निन हुइल बा ।

२०७३ सालम म्वार ‘गयरवा बुडु’ बट्कोहिसङ्ग्रह निक्रल रह । उ बट्कोहिसङ्ग्रह मजा प्रटिक्रिया पाइल पाछ लिख्ना हौसला बह्रल । उहेसे ‘गयरवा बुडु’ बट्कोहिसङ्ग्रहक सिक्वेलके रुपमे अप्कि ठाँह्रा बट्कोहिसङ्ग्रह निकर्ल बाटुँ । २०७७ फागुन ८ गटे देउखर लमहीमे लावा डग्गर त्रैमासिकके १२ वाँ बरसगाँठके अवसरमे हुइल कार्यक्रममसे ठाँह्रा बट्कोहिसङ्ग्रह बिक्रिबिटरन सुरु कर्ल बाटुँ ।

ठाँह्रा बट्कोहिसङ्ग्रह भिट्टर जम्मा १८ ठो खिस्सा बा । यकर पहिल खिस्सा बिस्टान कम्डा एक्ठो पटोह्रि लवण्डिक यौवनक खिस्सा हो । खेट्वम काम करुया कमैया बुक्रहि, हरुइया, अखोँ¥यान्क घामपानीसे मुरि बचैना ओ सिट्रैना मजा ठाउँ हो कम्डा । जसहक कम्डा सबजहन सिट्राइक लाग ठाँउ डेहट ओसक चम्फि नाँउ जोर्क गाँउम मेरमेरिक फटरंग सिरजैठ । आम्हिनसम गाँउघरम ज्यादासे मेंढारुनक फटरंग बुसम लागल आगहस हालि फैल जाइठ । ओकर असर जल्यावन कैसिक परट कना बाट डेखाइल बा ।

छुटापाटि फे उमेर नैपुल अलारि लवण्डिक बट्कोहि हो ज्याकर भ्वाज आपनसे ढ्यार छिप्पल रँर्‍वासे हुइठिस् । हस्ना कुड्ना उमेरम ठर्वक घर भ्वाज कैख गैल, संग उठल बैठल खिस्सक बयान मनह एकडम कचोटट । लवन्डी बेँर्रिम उस्टलसे फे झँस्कना, आपन बौनि डेख्क डरैना, कोन्टिम पेल नैसेक्ना जसिन अलारि डिमाकम परल असर सुन्क गुरुस गुरुस् रिस लागठ ।

ओस्टहक, डाई खिस्साम फे जन्नी मनैन सेँस्गर डेखाई खोजल बा । डाई धर्ती हुईट, ज्या फे सहसेक्ना । जस्ट धर्तीम सरल गरल हर मेरिक फुहर सहके फे सव जिउजिन्वार मनैनक लाग खैना अन्न, बैठना ठाँट डेल बा । ओस्ट यी डाई खिस्साम फे आपन दुख पिर सहके आपन ठँ¥वक घर सवर्ना । राटडिन ठँ¥वसे हेल्हा कर्वा पैना, जाँरभांग खाक मेरमेरिक बहाना बनाक जन्निन मर्ना मर्डनक चरित्र यी खिस्सम डेखाइ खोजल बा ।

और खिस्सा ढुँरहेरि भर, मैगर मैया कर्ना ठँर्‍या ओ बठ्न्यावक हो । जस्टक, रानपरोस् गैगोट्यारसे टकरपकर परल रल्हसे फे ओह ढुँरहेरिक दिन रंग अबिर लगाक रिस गुना माफ कर्ठ । गाँउ समाजम मेलमिलाप कराइठ ढुँरहेरि । ओस्टक ढुँरहेरि फे मैया कर्ना जोर्‍ह्यक मिलन कराइठ । ओइन्क मैया डेख्क लालच लागठ कौनो सलिमासे कम नैहुईन ।

अप्न, हम्र फे छोट्टिमसे मेरमेरिक खिँढा कर्क बाह्रल हुइटि । जान्क नैजान्क करल उ खिँढा, सयान हुइल ब्याला सम्हजक पस्टो लागट । कुछ खिँढा सम्हजक भिट्टरसे मन गुलगुलाक हाँसि लागट । यि खिँढा खिस्सम कुछ खिट्हर बाटह फे लिखल बा ।

गाँउघरिम हुइना अन्ख्वार रिटभाँटह, पन्चायट खिस्साम डेखाइ खोजल बा । खासकैख, माफ नैकरबन्ना बिगार कामह फे गाँउघरिम लिरौसिसे डाँरकुँरम निप्टाडेठ । पन्चायटम करल नैमजा फैसला, अकलघन्र्या जन्नि बहुट हिम्मट जुटाक पँचनसे लर्ना सोँच बनाइठ । यी खिस्सा जल्यावन बल्गर ओ अट्गर बनक लाग हौस्याइठ ।

बट्कोहिसङ्ग्रह भिट्टरक ठाँह्रा खिस्साह यि बट्कोहि सङ्ग्रहक नाउँ ढारगैल बा । गयर्वा लर्कनक सड्ड गुन सिखुईया ओह गयर्वा बुडुक खिस्सा हो ठाँह्रा । ठाँह्रा खिस्साम गयर्वा बुडुक मैगर मैया डेखाइ खोजल बा जे आपन जिन्गिम कब्बु भ्वाज नैकर्ल, आपन च्वाखा मैया समझके बिटाडेल । आपन मैयकलाग करल हर्चाली सुप्पा, व्याना, हेल्का, डिल्या सब माटिक ग¥यम चह्रा डेठ । एकठो बियोगान्त खिस्सा हो ठाँह्रा ।

झुक्का, घरक गरँढुर्याह झुक्का बनाक लिखल खिस्सा हो । जसहक लड्या नाँघकलाग घटोर्‍या सिपार हुइपरठ, ओसहक घर चलाइक लाग गँरढुर्‍या । घर चलाइक लाग ट बुड्ढ्यार किसन्वा चाहट, सारा डेस्डुन्या हँक्ना गँरढुर्‍या कैसिन रहक चाहिँ ? कना बाटम, खिस्सा पर्हुइयनक जरुर डिमाक ढिकाइठ । एक्ठो जन्गर घरक राजनीतिक आँजर पाँजर लिखल खिस्सा हो झुक्का ।

जुग बडल गइल, ढ्यार मनै खह्रक घरम टेन छवाँ डर्ठ । बिज्लीक लाइन घरम जगमगा जैठिन । भुँईचेप्ठा मनैनक डसा सड्डभर ओस्टह । आज फे हुक्र मट्टिटेल्हा डिया बर्ठ । बर्खाबुन्डिम कपार बचाइकलाग चुहुना ठाउँम परोट्वा डोस्ठ । एक टिक्या डवाबुट्टीक लाग टर्सठ । सोगलग्टिक जिन्गीक भोगाईह लिरौसीसे डेखाइ खोजल बा भोक्टा खिस्साम ।

गल्टि सबजहनसे हुइठ । खासकैख जानजान्क करल गल्टि, जिन्गिभर समझ्क पस्टो लागठ । हमार करल खिँढासे और मनैन कसिन डुखपिर पर्ठिन । उ हम्र कब्बु ना सोँच्ठी ना ट मटलब कर्ठि । द्वन्द्व सम्बेदनशिलताह पस्टो खिस्साम महा मल्लारसे लिखलबा ।

भर्खरिक लौलि भ्वजहि जन्निह छोर्क, कालापहार कमाइ गइल एक्ठो परडेसिक खिस्सा हो टर्नि । आपन जलमजोहर््यक मन भरकलाग, संग मिल्क छोटछोट डेखल सपना पुरा करकलाग उ इन्ड्या जाइठँ । जन्निकलाग मुबाइल लेहक लाग राटडिन आनक डेसम पस्ना चुहाइठँ । भर्टिरहल बैँस, ठर्वकसंग खैना, लगैना, उल्रना, ब्याला आपन जवानि टर्नि और जहनसे बाँटठ । उ उमेर जब अलग हुइबो ट डिनगनक बिटाइल उ अट्पटावन लग्ना, बाटक महा लिस्टारसे बखान करल बा ।

डज्र्यान कान्छक लिखल कागट चिन्हक लाग, भैली खेल्क कमाइल पैसा बाटकलाग करल कोसिस ओ एक्ठो छेग्रौहाभेँरौहक खिस्सा हो कर्‍या अच्छर । उ लिखल अच्छरह चिम्टनक पहाँटहस डेखट, टेँर्हिबाङ अच्छर कुज्बुजाइठ, चाल करल पटा पाइठ । जिन्गिक जोर घटाउ करक लाग अच्छर चिहिन्ना जरुरि बा, कना अर्टि यि खिस्साम नुकल बा ।

आपन बाजुम बिश्वास कर्ना धर्तीपुजक मेहनेटी किसानन्क खिस्सा हो बर्घर्‍यक ह्याँगा । एक बर्खा, बडरि नैअइलक ओर्से किसान ढ्यार समस्यासे जुझ्ठ । बुइल ब्यार सब हर्ड्यार होजैठिन्, खेट्वा डरार चिरिकजैठिन । पुर्खासे मन्टिअइलक रिँटभाट मेरमेरिक खिँढा कर्ठ । गैया बेहर्ना, मेघा लोटना सब मेरिक उपाइ लगैठ टब्बु फे धर्र्तिम जल नैगिरठ । कुछ किसान सोँच बिमारसे धर्ति छोरल बाटम डुख लागट । गाउँक मनै कामक खोजिम कालापहार चलजैठ, गाँउम डुखबिमार परलम हाठ्लग्ना मनै नैजुहैठ यि बाटसे आँस आइठ ।

समयसे बल्गर कुइ नैरहठ कना बाटह करोट खिस्साम डेखाइ खोजल बा । सालोसालसे गरिब, डुख्यारि मनैन गाँउक जिम्डर्‍वान आपन गुलाम कसिक बनाइठ । १० बर्सके सशस्त्र जनयुद्ध पाछ मनैनम आइल बडलाव, आपन हक अधिकारक बारेम बोल सेक्ना बाट बहुट मसिनसे कह खोजल बा । गाँउक गरिबदुखी मनै कसिक जिम्डर्‍वन आपन पउलिक टर डब्ल रहैँ । १० बर्सक भिट्टर डेख्टि डेख्टि गाउँ कसिक करोट लेहल बाट मनह ढ्याँसठ ।

छोटिम हम्र ढ्यार जस्ट भुटहा खिस्सा सुन्क बाह्रल हुइ । भुटनक खिस्सा सुनबेर और छन्डिक मजा फे लग्ना ओ ड्वासरवर डर । बुह्रपुरान मनै आपन नाट्नटिन्यन आपनठे रहल ज्ञानगुन, सिप, आपन जिन्गिम भोगल डुखपिर या पहार खँडलक उ डिन सब खिस्सा बनाक सुनैना चलन महापुरान हो । पुरान पिँढि लौव पुस्टाह आपन करल मेरमेरिक खिँढा सुनाक चोड्गर करैना, जिन्गिम सिखल चिज सिखैना मजा फे हो टब्बु फे छोट लर्कापर्कानक डिमागम भुटहा खिस्साक असर कैसिक परट ? गरर्‍यक कम्रा खिस्साम डेखाइ खोजल बा । यि खिस्सम पहिचानक बाटह महा मल्लारसे उठाइ खोजल बा ।

फगुवा बुबाक खिस्सा हो रौना । आपन जबानम करल रौनाक पाठ, सड्डक लाग रौना बनाडेलिन हुँकार घरपर्यार । रौनाक भिट्टरक मजागुन सड्डकलाग डबगैलिन् । आज आपन निब्बर जिउ लेक अलगट्ट झोँप्रिम बेसाहारा जिन्गिक डिन गन्टि बैठ्ल बाट । आपन घरपर्यारहे हेलाहा हुइल बाट । गाँउघरिम बेसहारा मर्डनक बहुट बाट, जेकर घरपर्यार, छावा पटोइह्या, नाटनटकुर सब रटिरटि फे उप्टल बाट । रौना, सब बेसहारा मर्डनक खिस्सा हो ।

दङल्याक उपार भौरा टप्पाक खिस्सा डेसाहुर सत्य कथा हो । धर्तिपुत्र थारु बाघ, भालसे लरलर बन्वा बन्टरी फाँरक चाँक्कर फँट्वा बनाइल लवलपुरक कठरिया जातनक ईतिहास बोकल खिस्सा हो । फँटवम पानी चटारक लाग मोहरा खोड्क भौरा टप्पा मल्गर बनाइल खिस्सा हो । अन्नबाली, रब्बिपाटह फरगर कराइकलाग भारतसे नोनिया लान्क फे बुहर््या कुल्वा खोँडाइल कहानी हो डेसाहुर । संघीयताक अभ्यास ट थारु जातनम बहुट पहिलसे चलल रह । आपन मौजा चलाइक लाग आपन कानुन अप्नह बनाइठ । डाँरकुर, पन्कर, बेड्बेगारी, डेसाहुर जैना एक्ठो संघीयताक उदाहरन फे डेखाइ खोजल बा ।

एकठो दानवीर रज्वक खिस्सासे जोर्क बनाईल यि सङ्ग्रहक ओरौनी खिस्सा हो खटोलपाट । खास कैख यि खिस्साम मनैमनै बिच्चम करल छुटअछुट, उँचनिँच, धनि गरिबक बिच्च परल खोल्टि कसिक भाँठ सेक्जाई कना बाट महामहिनसे कह खोजल बा । जे ट हमार हस्या, फर्ह्वा, हरजुवा बनाइठ, उहिन लोहरा कैख भिट्टर पैठ नैडेना । मन्दिर भिट्टरक घण्टा, टिर्सुल, गजुर बनुइया उह लोहरा आज फे भगन्वक पौली छुअ नैपठ । यस्ट बाटक आँजरपाँजर खिस्सा लिखल बा । खासकैख मानव स्यावाह बहुट मजासे बयान कर्क, छुटअछुटक भुट्वा भगाई खोजल बा ।

अन्टम, यकर भिट्टर रहल खिस्सा ढ्यार जसिन म्वार बाबा भिखुसे बाटचिट कर्क जरमल हो । कबु सुख ट कबु दुख, बाबक जिन्गीक भोगाई खिस्सा बनाक खोब सुन्ल बाटुँ । बाबक सुनाइल बहुट धार्मिक खिस्सा ट आम्हिन लिख छुटल बा । म्वार बाबक बट्वाइले अट्रा ढ्यार खिस्सा बन सेकठ कलसे अपनेनके फे बहुट ढ्यार खिस्सा जरमाइ सेक्ठि । मने पुर्खनके संगट जरुर करि । ओ, सबसे मिहिन बाट लिखक लग कलम, कापी ट जरुर उठाइ ।

सम्बन्धित लेख

साहित्यके ‘डेसाहुर’मे शेखर

जनाअवजको टिप्पणीहरू