घरक् टिनाः डाइक् मैंया

साँझ बेहानके कचकच
घरक् मेरमेरिक झन्झटसे
छुट्टि पाइक लग
मन भरठ उडान
घरसे जट्रा डुर
पुग्ठि हमे्र
ओट्रे जोर सम्झनामे आइठ घर ।
भारतके कवि आत्मा रंजनके ‘घरसे डुर’ सिर्सक कविता हो इ । निस्चय फेन घरेसे जट्रा डुर हुइबो, ओटरे जोरसे घरक सम्झना आइठ । मनै जोगिया गइलेसे फेन घरक याद नइ छुट्ठिन । २०४५ सालमे आइए पह्रना क्रममे आपन जिल्ला सदरमुकाम घोराही पह्रना क्रममे पहिला फेरा लम्मा समयके लग छोर जा गइल रहे घर । ओट्ठेसे इ जिउक घरक डुँह्रिं डुरे डुरे हो गइल ।
२०५३ सालसे संघीय राजधानी काठमाडौं उच्याइल पाछे घर आउर डुर हो गइल । घरे रबो टे हरियर टिनक कोइ चिन्टा नइ रहठ । बारिक एक कोन्वम जाउ । सिजन अन्सार मुरै, भाजि, लौका कोंहरा, आलु, गोभि जा फेन खाउ । मने डेरा जिन्गि ? डेरम् टे गोझु हरियर रना चाहि, टब जाके बल्ले सुखाइल पुखाइल, आनक उबेनल टुबेनल टिना मिलठ । फुलगोभि लेहे जाइ, गोभि लान्टुँ कि डाँठ पटा नइ पइबो । गाउँघरमे गब्डा मनै खाइ नैसेक्के सुरिन खवइठाँ । मने सहरके गब्डा, पच्चिस रुप्यक डुइ डाँठ । उ फेन लावा डुल्हनिया हस कुल्मुलाके लजाइल । असिनमे अपन घरक टिनक याद काजे नइ आइ ?
ओहेसे देउखरसे कोइ आइ लागठ टे कहठुँ, ‘अरे यार, केहजुन चौंह्रठो टे मोर घरसे छोटओट बोरिक टिना मंगैना रहे ।’ एकडिन सन्तोष दहित भाइ टिना लान्डेलाँ । छोटकि छाइ कहलि, ‘बुवा, आब जिहिटिहिसे टिना जिन मंगैहो । लन्ना झन्झट लग्ठिन ।’
हो, घरेसे टिना मंगैना झन्झट बा । पहिले घरे खबर करे परल । घरक मनै सँपार निकारके बारिम टिना खोजे परल । बोरिम भरके साइकिल, मोटरसाइकिलमे गाउँसे भरवा बनाके लमही चौराहा डेहे आइ परल । लैजुइया पेसेन्जरके हाँठेम सौंपे परल । टिना लनुइयाहे कहाँ पुग्लि कहिके फोन कर्टि रहे परल । टिना लनुइया निंडा गइल कलेसे कलंकी नाहि, लावा बसपार्क पुगे परल । जार महिनम् टिना बिहानि आ गइल कलेसे बाइकमे जारे मुँटि डौरे परल । असिक हजार झन्झट पार कैके घरेसे आइल टिनक् मोल जोरबो टे सरदर हजार रुप्यक रहठुइ ।
मने घरेसे आइल टिनक कौनो मोल नइ रहठ कना महि लागठ । काजेकि घरेसे आइल टिनम डाइक मैंया नुकल रहठ । डाइ टिना पठाके कहठि, ‘छावा टिना लैजुइया बोरि सँटैहि, बोरिम टोर नाउँ लिखल बा । ओ, चिन्हारुक लग लाल चिर्कुटले बोरिक मोंहकर बाँढल बा ।’
मै घर नै गइलमे फेन जब जब केक्रो मार्फट गाउँसे बोरिक टिना आइठ, टब टब डाइक याद, गाउँक याद हरियर टिना हस मोर मनहे हरियर बना डेहठ ।
अम्हिक्के घरेसे आइल बोरक टिना खोलेबेर बरा डब्बाके सिन्कि निक्रल । जब जब सिन्कि खैठुँ, गाउँ पुगल हस लागठ । कालीमाटी टिना बजारेम गुन्दु्रक टे मिलठ, मने ठरवाना सिन्कि कहाँ ? एकफेरा डाइ बिना निढल जिट्टि घोंघि डब्बामे पठा डेले रहि । मने बोरि सँटके घोंघि हेरा गइल । सँटल बोरामेसे घिउक डब्बा निक्रल । घोंघिक भाउ सय रुप्या किलो, मने घिउक भाउ हजार रुप्या किलो । एक हिसाबसे इ बहुट फाइदाजनक रहे । मने कहाँ डाइक हाँठेले काह्रल घोंघिक स्वाड, कहाँ सँटके आइल घिउ ? घरक् घोंघि समझके इ जिउ बहुट डिन पस्टाइल ।
महि बन्डाभोभि ओट्रा मन नइ परठ । मने गाउँसे आइल चाहे जौन टिना मिठास रहठ । पुरान बन्डागोभिक पत्र पत्र छुट्याइबेर महि गाउँक याड आइठ, डाइक याड आइठ । सहरके भाजिमे कौनो स्वाड नै रहठ, मने गाउँक् भाजिक बासे औरे । डाइक पठाइल टिनहा बोरिमे हरियर मर्चा भेटाके छोटम महा कोरु टिना खैलक याड सलिमक चक्का घुमे हस आइ लागठ । घरे स्टक रना चाहि, एक पोक्रि बेसार टे जरुर आइठ । मै छोट रहल बेला डाइ गाउँमे केक्रो घर मिझ्नि खाइ गैलेसे अपन मुँह मारके छाइछावन् लग सिकार मच्छि बँचाके नानल याड आइठ ।
हमार गाउँघरमे पहिले बरा बरा परिवार रहे । हार, मास मिलाके भन्सहरिन चाहे जौन टिना डोनामे बँट्ना चलन रहे । भन्सम कुछ पक्लेसे अकोसि बान केक्रो नइ रहे । अभिन फेन घरे कुछ मिठ पक्लेसे डाइ कहठि, ‘अब्बे मझिल्कु रहट टे अघाला ले ले खाइट ।’
काठमाडौं सहरसे कबुजबु घरे जैठुँ टे हेगासल हस जैठुँ । बढिमे आढा घन्टा, एक कप चाय पिके, टेपरिक भुजा, बम्फोलि उठैटि कहठुँ, ‘डाइ मोर आजु कैलारी जैना बा । बिडा पाउँ ।’ डाइ कहठि, ‘मोर छावा आब गाउँ बिस्रा डारल ।’
मने मै घर नै गइलमे फेन जब जब केक्रो मार्फट गाउँसे बोरिक टिना आइठ, टब टब डाइक याद, गाउँक याद हरियर टिना हस मोर मनहे हरियर बना डेहठ । मै सोच्ठुँ, इ भाँटा मोर बारिक कोन कोन्वम झलर मलर फरल हुइ ? सायड महुँवावाला डिह्वक हुइ, जहाँ मैं छोटेम हर जोटेबेर मझरिह्वा बर्डकमे फाह्र लगा मर्ले रहुँ । जब भाँटक् टिना संगसंगे सुख्वाइल मच्छिक पोक्रि भटैबो टे सोना भेटाइल हस लागठ । बस याद आइ लागठ, संगसंगे मच्छि मर्लक, चुक्कि खैलक संघरियन संगेक उ सुनहरा डिन ।
