मतदाता शिक्षाहे वेवास्ता

बदर मत बह्रना सम्भावाना ढेर
पहुरा समाचारदाता
धनगढी, २५ वैशाख । यिहे बैशाख ३० हुइना स्थानीय तह निर्वाचनके लाग मतदाता शिक्षाहे अवसिक वेवास्ता करल एक कार्यक्रमके सहभागीहुक्रे बटैले बटै ।
राष्ट्रिय मानव अधिकार आयोग सुदूरपश्चिम प्रदेश कार्यालयसे अँटवारके रोज धनगढीमे कैगिल एक कार्यक्रमके सहभागीहुक्रे उ बाट बटाइल रहिट । कार्यक्रममे इन्सेक सुदूरपश्चिम प्रदेश संयोजक खडकराज जोशी राष्ट्रिय चुनावसेफे स्थानीय चुनावहे ख्याल करे पर्ना सरकारके प्रमुख कर्तव्य रहल बटैलै ।
यम्ने ढेर उम्मेदवार रहठै । ढेर मनै सामिल रहठै । राष्ट्रिय चुनावमे छनौट हुइल मनै रठै, कमफे रहठै । अवसिक मतदाता शिक्षाहे विलकुल वेवास्ता कैगिल बा,’ संयोजक जोशी कहलै,–‘चुनावमे मनै भोट टे डरही । सक्कु मनै पह्रल लिखल नइहुइट । शहरमे बैठल जैसिन सक्कु जन्ना नइहुइट । मतपत्र बहुट भारी बा । जिहीसे मत बदर हुइना सम्भावाना ढेर बा ।’
आघेक चुनावमे मतदाता शिक्षा नाममात्र के केल हुइल । अवसिक टे आउर चेप्टर बन्द करल डेखगिल । यिहीसे का डेखल बा कलेसे जनता तोहरे जा करो हमार टे चुनाव करैना बा । यम्ने राष्ट्रिय मानव अधिकार आयोगके ध्यान जैना जरुरी संयोजक कहलै ।
उहाँ कहलै, अब्बे चुनावमे पोष्टर, पम्पलेट, गाडीके प्रयोग, प्रचार प्रसार लगायत ढेर चिजमे आचारसंहिताके व्यापक उलंङघन हुइटी रहल बा । ३० गते चुनावके दिनके सुरक्षा व्यवस्थासे लेके मतगणनासम विशेष ध्यान डेहे ।
जिओगके पर्यवेक्षण करटी रहल नरेन्द्र शाह गठबन्धनके नाउँमे उम्मेदवारके हकहे कुण्ठित बनाइल बटैलै । उहाँ कहलै, उम्मेदवारके उम्मेदवारी जबरजस्ती फिर्ता कराई लगाइल बा । सविधानके मर्म बमोजिम सामानुपतिक समवेशी उम्मेदवार नइउठाइल हो । निर्वाचन आयोगकेफे ध्यान नइगिल हो । कैलालीके १३ पालिका मन्से एक ठो पालिकामे केल मेयर पदके महिला उम्मेदवार बटै । समावेशी बनैना हो कलेसे ४÷५ पालिकामे महिलाहुकनके प्रमुख पद डेहे पर्ना रहे ।
जिओगके पर्यवेक्षण करटी रहल रेणु प्रधानश्रेष्ठ निर्वाचनके दिन यातायात बन्द रहना ओरसे गर्भवती महिला, जेष्ठ नागरिक, अपाङगता रहल व्यक्तिहुकनहे विषेश खालके व्यवस्था कैना जरुरी रहल बटैली ।
फाया नेपालके धनपति ढुङेल निर्वाचानके बेलामे अब्बे राजनेताहुकनसे आचारसंहिता उलंङघन हुइटी रहल बटैलै । उहाँ कहलै, भारी नेता आचारसंहिता उलंङघन कैलेसे डेखासिकी जनताफे करे सेक्ही । निर्वाचन खर्च घटैना जरुरी रहल बा । जिट सेकलपाछे असुलिके लाग भष्टचार कैना वातावरण बन्ना उहाँ कहलै ।
गैरसरकारी संस्था महासंघ सुदूरपश्चिम प्रदेश अध्यक्ष देवीप्रसाद खनाल आंचारसहिता कडाईके साथ पालना कैलेसे ढेर समस्या समाधान हुइना बटैलै । आवगमनहे अप्ध्यारो नइपर्ना कहल मने उम्मेदवारी दर्तासे लेके प्रचारप्रसारमे आचारसंहिता उलंङघन हुइल उहाँ बटैलै । अवसिक चुनावमे समावेशी नइडेखलफे अध्यक्ष बटैलै ।
नेपाल पत्रकार महासंघ कैलालीके अध्यक्ष हिमालय जोशी संचारमाध्यमसे आचारसहिता उलंङघन करलेसे प्रेस काउन्सिलसे कार्वाही करटी रहल बटैलै ।
राष्ट्रिय मानव अधिकार आयोगके माननीय सदस्य मनोज डुवाडी गठबन्धनके नाउँमे उम्मेदवारहे स्वतन्त्रताके हकअधिकारसे बन्चित कराइल बटैलै । उहाँ कहलै, चार पाँच पार्टी विच गठबन्धन हुइठ, महिला उम्मेदवारके सट्टा पुरुष उम्मेदवार उठाइल डेखल बा ।
चुनावके लाग विद्यालयमे मतदान केन्द्र बनाइल कारण विद्यार्थीहुकन पह्रे पैना अधिकारसे बन्चित कराइल ओरसे आबसे भौतिक संरचना ओरफे ध्यान डेहे पर्ना जरुरी रहल उहाँ कहलै ।
सविधानमे संघीयता लिखल मने अभिनफे केन्द्रीयता डेखल बा । मतपत्र स्थानीय तहमे छापे सेक्ना रहटी रहटीफे केन्द्रसे छापल उहाँ कहलै । राष्ट्रिय मानव अधिकार आयोग सुदूरपश्चिम प्रदेश कार्यालयके प्रमुख मोहनदेव जोशी स्थानीय तह निर्वाचनमे आचारसंहिता कार्यान्वयनबारे अनुगमन करेक लाग आयोगसे ४७ ठो टोली गठन करके ७७ जिल्लामे अनुगमान करटी रहल बटैलै । आयोगसे चुनावके प्रि, डिउरिङ ओ पोष्टके बेलासम अनुगमन कैना बटैलै ।
